Τα μάρμαρα του Παρθενώνα
Στις αρχές του 19ου αιώνα, πράκτορες του λόρδου Έλγιν, απέσπασαν φορτία αρχαίων γλυπτών του 5ου αιώνα από τον Παρθενώνα, που βρίσκονταν στο λόφο της Ακρόπολης στο κέντρο της Αθήνας. Μπλοκ μαρμάρων αποσπάστηκαν βίαια και πριονίστηκαν για να μειωθεί το βάρος τους.. Τα γλυπτά περιλάμβαναν ανάγλυφα και γλυπτά που περιέβαλαν τις μετόπες ψηλά πάνω από τις κολώνες.
Αυτές οι ενέργειες ήτα αμφιλεγόμενες από την αρχή. Ο λόρδος Βύρων επετέθη στον Έλγιν ευθύς μόλις τα μάρμαρα εκτέθηκαν στο Λονδίνο. Από τότε άρχισε μία ατέλειωτη διεθνής διαμάχη για την κλοπή των μαρμάρων του Παρθενώνα, και κατά πόσο θα έπρεπε να επιστραφούν στην Αθήνα.
Δεν γνωρίζουμε εάν οι ενέργειες του Έλγιν ήταν νόμιμες ,ή όχι. Είχε πάρει ένα φιρμάνι (άδεια) από τις Τουρκικές αρχές που τότε έλεγχαν την Αθήνα, για εργασίες στην Ακρόπολη. Δεν γνωρίζουμε ακριβώς τα κίνητρα του Έλγιν .Μερικοί λένε ότι ήθελε τα γλυπτά για να διακοσμήσει το αρχοντικό του, και άλλοι ισχυρίζονται ότι ανησυχούσε για την σωτηρία του. Αυτό είναι μάλλον αμφίβολο. Το ερώτημα ωστόσο που τίθεται είναι κατά πόσο τέτοια μνημεία ανήκουν σε μία χώρα, ή σε όλο τον κόσμο. Πρακτικά τι σημαίνει αυτό; Όταν οι άνθρωποι του Έλγιν κατέβασαν βίαια τα γλυπτά του Παρθενώνα, το μνημείο ήταν ήδη σε άσκημη κατάσταση. Από τον 5ο αιώνα ΠΧ μέχρι τον 17ο αιώνα ΜΧ, χρησιμοποιούνταν συνεχώς. Κτίστηκε σαν αρχαίος ναός προς τιμήν της Αθηνάς, μετατράπηκε σε Χριστιανικό ναό προς τιμήν της Παναγίας, και τελικά μετατράπηκε σε τζαμί. Η Ακρόπολη φιλοξενεί εκτός από τον Παρθενώνα ,το ναό της Νίκης, τα Προπύλαια, και το Ερεχθείο με τις Καρυάτιδες.
Ωστόσο η τύχη άλλαξε όταν το 1687 μία Βενετική οβίδα προκάλεσε ανάφλεξη στην πυρίτιδα που είχαν αποθηκέψει προσωρινά οι Τούρκοι και ο ναός υπέστη μεγάλες ζημιές στην οροφή και το εσωτερικό του μνημείου.
Από τη μία μεριά οι κάτοικοι της μικρής πόλης χρησιμοποιούσαν την Ακρόπολη σαν νταμάρι οικοδομικών υλικών, και από την άλλη μεριά Βοριοευρωπαίοι ταξιδιώτες έπαιρναν κομμάτια σαν σουβενίρ και ο Έλγιν αποτελείωσε τη λαφυραγωγία. Όποια και εάν ήταν τα κίνητρα του οι άνθρωποι του Έλγιν κατάφεραν τεράστια ζημιά στο ήδη εύθραυστο μνημείο.
Όταν ο Έλγιν αποσπούσε τα γλυπτά, η Αθήνα ήταν μία μικρή ταπεινή πόλη με 3000 κατοίκους. Κάθε είδους ερείπια όλων των περιόδων ήταν διάσπαρτα παντού. Αυτό άλλαξε δραματικά το 1830 μετά τον απελευθερωτικό πόλεμο της Ελλάδος. Η Αθήνα επελέγη ως η πρωτεύουσα της Ελλάδος. Όλα τα κτίσματα που δεν ανήκαν στην μεγάλη περίοδο του 5ου αιώνα απομακρύνθηκαν. Τα κλασικά μνημεία διατηρήθηκαν και συντηρήθηκαν για να αναδειχτούν σαν σύμβολα της δόξας του παρελθόντος.
Εν τω μεταξύ στο Λονδίνο, η απόκτηση των γλυπτών είχαν χρεοκοπήσει το Έλγιν, που αποφάσισε το 1816 να τα πουλήσει στην κυβέρνηση. Από τότε αυτά εγκαταστάθηκαν στην Αγγλία. Για τα τελευταία 200 χρόνια ανήκουν στο Βρετανικό μουσείο και αυτό έδωσε το έναυσμα για μία ατέλειωτη διαμάχη με την Αθήνα. Στο Βρετανικό μουσείο, τα Ελγίνια μάρμαρα κερδίζουν δίπλα στις Ασσυριακές, και τις Αιγυπτιακές αρχαιότητες, αλλά την ίδια ώρα χάνουν με το να μη είναι στο «σπίτι τους στην Ελλάδα». Αυτό προκαλεί την άλυτη διαμάχη με την Ελλάδα. Τελευταία το μουσείο προσφέρθηκε να δανείσει τα γλυπτά στο νέο μουσείο της Ακρόπολης, κάτι που απέρριψε η Ελληνική κυβέρνηση. Οι Έλληνες αρχαιολόγοι έχουν κατηγορήσει το Βρετανικό μουσείο ότι προκάλεσε σημαντικές φθορές στα γλυπτά όταν κατά παλαιότερη συντήρηση χρησιμοποίησε συρμάτινες βούρτσες.
Υπάρχει μία ισχυρή περίπτωση πρότασης ότι ο Παρθενώνας θα έχαιρε μεγαλύτερης εκτίμησης εάν τα γλυπτά που κάποτε τον στόλιζαν βρίσκονταν στο κοντινό μουσείο της Ακρόπολης. Από την άλλη πάλι είναι αδιαμφισβήτητο ότι η φήμη και η σπουδαιότητα του Παρθενώνα οφείλεται στην ευρεία διασπορά του σε όλο το Δυτικό κόσμο
Η πιθανότητα ωστόσο είναι .ότι αυτά τα προβλήματα θα συζητούνται για πολλά ακόμη χρόνια. Οι Έλληνες επιμένουν στην επανένωση των γλυπτών που μερικές φορές κάποια κομμάτια βρίσκονται συγχρόνως και στα δύο μουσεία. Το ερώτημα παραμένει. Ποιος είναι ο νόμιμος ιδιοκτήτης, ο δημιουργός ,ή ο κλέφτης που χρησιμοποίησε κάθε παράνομο τρικ για να πάρει τους θησαυρούς στην κατοχή του; Το πρόβλημα επαναλαμβάνεται σε όλο τον κόσμο. Πλούσιες χώρες χωρίς πραγματικό πλούσιο παρελθόν, χρησιμοποιούν τους πλούσιους πόρους τους για να εμπλουτίσουν τα μουσεία τους με θησαυρούς κλεμμένους από την Ασσυρία, την Αίγυπτο, την Ελλάδα και την Ασία. Είναι κοινή πρακτική των μεγάλων μουσείων να αγοράζουν από παράνομες ανασκαφές ,και αφού κρύβουν τις αρχαιότητες για μερικά χρόνια , τις επιδεικνύουν στο κοινό που ποτέ δεν ρωτά από πού και πως αποκτήθηκαν. Αυτή είναι η ουσία του προβλήματος, και τα υπόλοιπα είναι απλά φιλολογία για την κάλυψη του διεθνούς σκανδάλου.
